Tìm hiểu cách nói tiếng Việt chính xác cho người nước ngoài

[giaovienbanngu]

Phát âm là chuyện khá quan trọng khi học tiếng Việt bởi nếu nói sai ngữ pháp người Việt có thể hiểu ý bạn muốn trình bày, nhưng nếu nói sai một từ thì người Việt không thể hiểu. Dù vậy, phát âm lại là vấn đề không dễ dàng nhất cho hầu hết người nước ngoài khi dạy tiếng Việt cho người nước ngoài (http://today.edu.vn/day-tieng-viet-cho-nguoi-nuoc-ngoai.html).

Các âm trong tiếng Việt được hình thành khá phức tạp từ: Phụ âm, nguyên âm, và thanh điệu. Vậy, làm sao để nói tiếng Việt chính xác? Bài viết xin trình bày cho người học một số bí quyết sau đây:

Trước hết, học viên cần nắm được rằng tiếng Việt được cấu thành từ các đơn âm nên việc học phát âm sẽ theo thứ tự từ phát âm âm tiết đến phát âm chuỗi âm tiết, từ phát âm chuỗi âm tiết đến phát âm câu với ngữ điệu tự nhiên.

Phát âm mỗi âm tiết

Điều quan trọng khi học phát âm mỗi âm tiết là học viên cần nắm được phương pháp phát âm và cấu hình miệng khi phát âm âm đó, ví dụ: phát âm ngắn gọn hay kéo dài, chuyển động của lưỡi từ khi bắt đầu đến khi kết thúc âm ra sao, bật hơi hay không bật hơi,…

Người nước ngoài học tiếng Việt là thứ tiếng thứ hai thường bị ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ, do đó thường không nhận thấy những nét khác nhau và thường qui âm nhận được thành âm giống như có sẵn trong tiếng mẹ đẻ. Trong trường hợp này, đặc biệt phải có giáo viên hướng dẫn để người học có thể hiểu ra và sửa lỗi kịp thời. Có rất nhiều người học có thể phản ánh và nhận thức đúng về các âm nhưng vẫn nói sai là do chưa thể tự cân bằng bộ máy phát âm theo ý muốn, trường hợp này học viên đó ý thức được lỗi phát âm của mình nhưng cần phải có sự rèn giũa chăm chỉ trong thời gian dài để có thể phát âm tiếng Việt chuẩn.

Nhận diện và phát âm

Với mỗi người bắt đầu học tiếng Việt, đều hoang mang không biết bắt đầu học tiếng Việt như thế nào? Việc đầu tiên là phải nắm bắt được âm tiết. Đó là việc người học từ tiếp nhận đến khái quát hóa âm đó đến lúc có thể thực hiện hóa kiến thức của mình bằng việc phát âm. Cách để nhận diện âm tiết tiếng Việt cũng như như khi học các ngôn ngữ khác, là học viên cần phải nghe và lặp lại nhiều lần âm tiết đó. Với những âm tiết gần gũi, có trong tiếng mẹ đẻ, người học sẽ rất dễ dàng học theo và phát âm chuẩn. Vấn đề cần nói tới là các âm không quen thuộc (là khác nhau đối với các học viên đến từ những nước khác nhau) thì việc nhận diện không đơn giản. Người học cần phải nghe và lặp lại nhiều lần sau đó có sự giảng dạy của giáo viên để làm rõ các âm giống nhau mà người học không tự nhận ra được sự khác nhau.

Bạn nên học theo từng cặp khác biệt. Ví dụ, những học viên từ Nhật Bản hay Hàn Quốc thì khả năng nhầm lẫn giữa âm [v] (v) và (b) rất cao, còn người học là người nói tiếng Anh thường hay không phân biệt được âm [c] (c,q,k) và [o] (kh),…Biết được mình nhầm lẫn giữa những âm nào, người học nên thường xuyên nghe và phát âm liền mạch những âm đó, tập trước với những từ quen thuộc và có cấu trúc âm tiết dễ đọc, sau đó với những từ phức tạp hơn. Ví dụ, học viên nên lập bảng như sau:

[v] (v)

[b] (b)

[c] (c,q,k)

[o] (kh)

và

Bà

có

khó

về

bề

cá

khá

việt

biệt

cám (ơn)

khám

Rèn luyện phát âm và luyện nghe luôn song hành với nhau. Người học nên dùng audio hoặc nhờ người dạy phát âm để nghe đi nghe lại và chỉ ra chuẩn từ vừa được nói, ngược lại học viên cần luyện tập để phản xạ phát âm thật nhanh từ mà giáo viên yêu cầu. Qúa trình luyện tập ban đầu rất khó khăn, tốc độ chậm nhưng sau đó sẽ nhanh hơn, nếu không luyện tập thường xuyên, người học sẽ rất dễ bỏ quên các âm đã học. Vì vậy, con đường ôn luyện đòi hỏi phải lâu dài, học viên cần nhẫn nại cho đến khi học viên có thể làm quen và phát âm đúng âm bất kỳ khi nào.

[b]Rèn giũa khả năng phản xạ

Sau khi đã làm chủ được các âm, bạn cần chuyển sang bước ôn luyện để nâng cao khả năng phản xạ với mỗi từ. Trong bước này, luyện tập với người hướng dẫn mang lại kết quả tốt hơn. Bạn sẽ phát âm cho tất cả các từ mà giáo viên chỉ (các từ đã được giảng dạy trong bài học), chú ý bạn cần luyện phát âm chuyển đổi giữa các từ có thanh điệu khác nhau để tập phát âm thanh điệu, nhịp độ chuyển đổi có thể từ chậm đến nhanh hơn. Ví dụ, phát âm các từ trong bảng dưới đây:

nho

nhò

nhó

nhá

nhâ

nhọ

nhô

nhồ

nhố

nhổ

nhỗ

nhộ

nhơ

nhờ

nhớ

nhở

nhì

nhợ

nhu

nhù

nhú

nhủ

nhũ

nhụ

như

nhừ

nhứ

nhử

nhữ

nhự

Phát âm chuỗi âm tiết

Học viên có thể phát âm được từng âm tiết không có nghĩa là luôn phát âm chuẩn âm tiết trong một chuỗi nhiều âm tiết. Người học cần phải luyện tập kỹ năng phát âm chuỗi âm tiết vì trong thực tế nói năng, một ý cần trình bày thường là một câu với nhiều từ kết hợp với nhau.

Thường học viên sẽ gặp lỗi về thanh điệu khi phát âm một chuỗi âm tiết (đặc biệt đối với các học viên mà trong tiếng mẹ đẻ không có thanh điệu). Thậm chí người học có thể phát âm đúng thanh điệu khi phát âm từng âm tiết cũng không có nghĩa là sẽ vẫn chuẩn khi phát âm một chuỗi có cùng hay không cùng âm điệu. Để sửa lỗi sai này, học viên cần phải rèn luyện theo hướng chuyển đổi liên tục giữa các thanh điệu. Giả dụ, nếu học viên phát âm âm thanh ngang giống thanh huyền sau khi nói thanh huyền thì cần phải luyện tập theo thứ tự: “huyền-huyền-ngang”.

Sau đây là một số hướng luyện tập phát âm đúng thanh điệu trong chuỗi nhiều âm tiết:

Câu chứa thanh ngang: Ví dụ: Tôi đi chơi Nha Trang hôm qua.

Câu chứa thanh huyền: Ví dụ: Bà Tùng vừa về nhà mình hồi chiều.

Câu chứa thanh hái: Ví dụ: Thảo chỉ hái đổi mảnh vải đá.

Câu chứa thanh ngã: Ví dụ: Gã đã vẽ kỹ lưìng mãi.

Câu chứa thanh sắc: Ví dụ: Nó muốn nói với má: nó rất cố gắng.

Câu chứ thanh nặng: Ví dụ: Một chuyện thật tội nghiệp tại bệnh viện: chị bị đụng thật nặng.

Ngang-sắc-ngang: Ví dụ: không có chi, đi với tôi, xem máy bay, mua áo mưa,...

Sắc-ngang-sắc: Ví dụ: thấy anh ấy, tối hôm đó, mấy con chó, khó khăn đấy,…

Ngang-nặng-ngang: Ví dụ: đi chợ đêm, bưu điện xưa, viên kẹo to, nghiêng một bên,…

Nặng-ngang-nặng: Ví dụ: một con bọ, thị ba rọi, chục viên kẹo, quẹo xe lại,…

Trên đây là cách giúp học viên luyện tập cách phát âm chuẩn tiếng Việt. Mặc dù vậy, phát âm chuẩn khi dùng tiếng Anh là một điều tuyệt vời khó đạt đến hoàn hảo. Cách thức ôn tạp đạt được kết quả còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như sự chăm chỉ hay ngữ cảm của học viên.

Hy vọng bài viết sẽ khiến người học có những bước cơ bản về phát âm trong thời gian đầu học tiếng Việt, tạo nền tảng cho những bước nâng cao về sau.



Today Educaiton - Cung cấp giáo viên bản ngữ chất lượng